Akü Arızaları ve Yapılması Gerekenler

Akünün test ekipmanlarıyla kontrolünden önce mutlaka görsel kontrol yapılması gerekmektedir. Görsel kontrol için ise mutlaka küçük bir el feneri kullanılmasında yarar olacaktır. El feneri yardımıyla ilk önce akünün dış yüzeyi kontrol edilir. Kutu, kapak veya yapışma bölgelerinde herhangi bir deformasyon veya çatlama olup olmadığının kontrolleri mutlaka yapılmalıdır.

Sonrasında bakılması gereken kısım kutup başlarının durumudur. Herhangi bir şekilde deformasyon, erime yada dışarıdan bir müdahale var mıdır diye bu kutup başları kontrol edilmelidir. Akünün artı kutup başı özellikle kontrol edilmelidir. Eğer artı kutup başında bir şişme varsa bu akü uzun süre sülfatlaşma konumunda yani kalıcı sülfatlaşma denilen konuma geçmiş olabileceğinin bir göstergesi olabilir. Sülfatlaşan aküler uzun süre bu konumda beklerlerse korozyon denilen kalıcı sülfatlaşma durumuna konuma geçerler.  Kapalı sistem akülerden farklı olarak açık sistem akülerde hücre içindeki durumlarda aynı zamanda kontrol edilmeli, zaman zaman oluşan su kayıpları, yada dışarıdan müdahaleler bu kontrolle net bir şekilde görülebilir. Akü dış yüzeyinin kontrolünden sonra mutlaka alt noktalarında kontrolü gerekmektedir. Zaman zaman araçtaki sarsıntıda yada bağlantı noktalarının gevşekliğinden dolayı kutuda deformasyonlar görülebilir. Görsel kontrolle tespit edilemeyecek bir hata tipi de alt bölgedeki kırıklık olabilir. Kırık olan bölgedeki elektrolit artık hücre içinde yoktur. Dolayısıyla bu akünün istenilen kapasiteyi vermesi söz konusu dahi değildir. Tüm görsel kontroller uygun olduğunda akünün test ekipmanlarıyla analiz aşamasına geçebilir.

Yapılması gereken maşalı voltmetrenin pozitif kablosunu, akünün pozitif kutup başıyla, negatif kablosunu da negatif kutup başıyla bağlamaktır. İlgili bağlantı yapıldıktan sonra cihazın marş akımı butonuna basılır ve yaklaşık 8 ila 10 saniye beklenir, bu süreçte maşalı voltmetrenin ibresi takip edilir. İlk voltaj değeri ve yük altındaki voltaj değerleri alınarak akü arızası hakkında fikir sahibi olunabilir. Açık sistem akülerde maşalı voltmetre testine ilave olarak hidrometre yardımı ile tüm hücrelerdeki yoğunluk değerleri ölçülür. Tüm hücrelerdeki yoğunluk değerleri sarı ve kırmızı bölgede ise bunun anlamı aküde sülfatlaşma başlamıştır.  Plaka yüzeylerindeki sülfat iyonlarını çözebilmek için de redresör şarjı işlemi gerekmektedir. Eğer akümüz kapalı sistem bir aküyse bu durumda dijital voltmetre yardımıyla akünün yüzey voltajı ölçülür. Eğer değer 12.40 voltun altındaysa bu akünün de mutlaka redresör şarjına girmesi gerekmektedir.

Sülfatlaşma arızası dışında olan akü arızaları, redresör şarjı işlemi yapılsa dahi bir daha kullanılmayacak durumda olanlardır.  Aküde üretim kaynaklı bir arıza var ise garanti kapsamındaki değişim, araç yada kullanım kapsamlı bir arıza ise garanti kapsamı dışı işlem uygulanır. Garantiye giren arızalar yani üretim kaynaklı arızaların en çok görülenleri ise kısa devre ve grift kopuğu arızalarıdır.

• Grift içi arızalar yazısı
• Kısa devre
• Grift kopuğu

 
Akü içerisinde bir hücrede separatör delinmesinden dolayı pozitif ve negatif plaka teması meydana gelirse kısa devre, kaynak toplularında kopma meydana gelirse grift kopuğu arızası oluşur.
 

• Garanti dışı arızalar yazısı
• Sülfatlaşma
• Korozyon (Kalıcı Sülfatlaşma)
• Aşırı Şarj/ yanık

 
Garanti kapsamına girmeyen sülfatlaşma ve korozyon arızası dışında sahada görülen diğer arızada aşırı şarj, yanık türü arızadır. Bu arızanın temel iki nedeni vardır, birincisi alternatör şarj voltajının 14,4 voltun üstünde verilmesi, dolayısıyla araç çalıştırıldığında akünün istenilenden daha fazla akım alarak aşırı şarj olmasıdır. Bu durum elektriğin temel prensiplerinden voltaj= akım x direnç  formülü ile açıklanabilir.

Bu formüle göre voltajı alternatör, direnci akü olarak yorumlayabiliriz. Alternatör sınır voltajı 14,4 volt değil de 15,0 Volt olursa bu durumda akü gereğinden fazla akım olarak şarj olacaktır.  Aşırı şarj yanık arızasının diğer bir nedeni ise araçtaki alternatörün uygun değerlerde şarj voltajı üretmesine rağmen araç sürücünün aküyü sıklıkla derin deşarja uğratması sonucu oluşur. Bu durumu kısaca açıklamak gerekirse akü deşarj konumuna geçtiğinde plaka yüzeylerinde sülfat iyonları toplanır. Sonrasında araç çalıştırıldığında alternatörün üretmiş olduğu akım değeri sülfatlaşma olan bölgelere az, sülfatlaşma olmayan bölgelere de gereğinden fazla akım yüklenmesi sonucu zamanla plaka üzerindeki aktif maddenin dökülmesi ve buna bağlı performans kaybı olarak karşımıza çıkar. Aşırı şarj yanık arızasının Maşalı voltmetre testiyle yükleme yapıldığında voltaj değerinin yavaş yavaş düşmesinden anlayabiliriz. Akü açık sistem aküyse görsel kontrollerde hücrelerdeki elektrolit renginin kararması yoğunluk değerlerin yüksek olması da bu arızanın en büyük göstergesidir. Eğer akünüzü uzun ömürlü kullanmak isterseniz belirtilen periyotlarda hem aracınızın hem akünüzün bakımını yapmayı unutmayınız